Hz. Meryem’in kıssası, Kur’an’da geçen en ilginç ve en güzel kıssalardan biridir. Meryem’in dünyaya gelişi, annesinin hayat hikayesi, bakire bir genç kız olduğu halde gebe kalıp “Hz. İsa”yı doğurması gibi olaylar, Kur’an-ı Mecid’de etraflıca anlatılan pek şirin ve ilginç hadiselerdendir. Bu kıssa, özellikle Meryem suresinde tefsilatlı bir şekilde anlatılmıştır, biz burada, Meryem ve Âl-i İmran surelerindeki kıssayı özetle vermeye çalışacağız.
Meryen’in annesi “Henne” (veya “Hena”), Hz. Yakub soyunun büyüklerinden ve saygın bir dinadamı olan “İmran”la yıllardır evli olduğu halde halâ çocukları olmamıştı. Yıllar geçti… Fakat bütün bekleyişi boşa çıkmıştı. Nihayet bir gün Allah Tealâ’nın dergâhına sığınarak bütün kalbiyle ona tazarruda bulunup yakardı:
“İmran’ın karısı dedi ki: “Rabbim! Karnımda olanı… -dünyaya geldiği zaman Senin evinin hizmetkârı olması için -serbest bırakacağıma dair adakta bulunuyorum. O halde sen de bu adağı benden kabul ediver… Şüphe yok ki Sen işiten ve bilensin!…! (Âl-i İmran, 35)
Beyt’ul Mukaddese o devirlerde “Heykel” deniliyordu. Bu mabedin yapımına Hz. Davud başlamış, oldu Hz. Süleyman tarafından ta tamamlanmıştı. İslâm devrinde, işte bu mabedin yanında “Mescid-i Aksâ “veya” BEYT’UL MUKADDES” inşa edildi.
Temiz tıynetli bir kadın olan “Henâ”nın duası nihayet kabul olundu, Henâ gebe kalmıştı. Vakit tamamlanıp da doğum yapınca bebeğin oğlan değil, kız olduğunu gördü; bunu beklemiyordu! Bu nedenle “Ya Rabbi!” dedi, “Bu bir kız çocuğu!… (Oysa ben, mabede daha iyi hizmette bulunabilmesi için bana erkek evlat verirsin sanmıştım)”
Ancak, Allah Tealâ, bu kız çocuğunun ne kadar pâk ve temiz tıynetli olduğunu biliyordu elbet. Ancak, Meryem’in annesi, kız çocuğunun erkek çocuk kadar Allah’ın evine hizmet edemeyeceğini düşündüğünden “Onun adını Meryem -âbide, ibadet eden kadın- koydum; onu ve soyunu, katından kovulmuş şeytanın şerrinden Sana sığındırırım.” dedi. (Âl-i İmran, 36)
Meryem’in annesi Hena, adağını yerine getirmesi ve ahdine vefa göstermesi gerektiğini biliyordu. Bu nedenle, kız olmasına rağmen Meryem’i “İbadet eden kız” olarak Allah’ın evine adadı.
“Allah da Meryem’i güzel bir şekilde kabul ederek onu gereğince eğitip yetiştirdi.”
Babası, Meryem’in dünyaya gelişinden önce öldüğü için annesi Henâ, küçük yaştaki Meryem’i getirip Allah’ın evinin mütevellilerine teslim etti ve onlardan, çocuğunun, Allah’ın evine hizmet etmesi hususundaki adağını kabul etmelerini istedi.”
İsrailoğullarının en önde gelen dinadamlarından ibaret bulunan Beyt’ul Mukaddes mütevillileri, Meryem’in sorumluluğunu üstlenme ve onu yetiştirme hususunda ihtilafa düştüler. Sonunda, kur’a çekmek için kalemlerini suya atmaya karar verdiler. Kimin kalemi su yüzüne çıkarsa şehrin muhterem ve tanınmış siması İmran’ın kızını o yetiştirecek, Allah’ın evinde onun velayet ve kefaletini üstlenme şerefi ona ait olacaktı.
Hepsi kalemlerini suya attılar. Bütün kalemler suya gömülmüş, sadece Zekeriya’nın kalemi su yüzüne çıkmıştı! Böylece Meryem’i eğitme ve yetiştirme görevi Meryem’in teyzesinin kocası olan Zekeriya’ya düşmüş oldu.
Beyt’ul Mukaddes’te, yüksekçe bir yerde Meryem’e küçük bir oda yaptılar; eğitim ve terbiyesi Zekeriya’nın uhdesine bırakılmıştı.
Meryem’in yiyecek ihtiyaçlarını karşılamakla da görevli olan Zekeriya, ne zaman Meryem’in yanına gittiyse onun önünde cennet yiyecekleri buldu; Meryem cennet yiyecekleriyle besleniyordu!
“… Zekeriya ne zaman mihraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu. “Ey Meryem, bu yiyecekler nereden geldi sana?” diye sorunca, Meryem, “Bu, Allah katındandır” dedi, “Şüphesiz Allah dilediğine rızık verendir.” (Âl-i İmran, 37)
Zekeriya, Meryem’in, Allah Tealâ’nın özel ihsan ve lütfuna mazhar olduğunu anlamıştı. Böylece Meryem, peygamber-i İlâhî Hz. Zekeriya’nın özel bakım ve nezareti altında, emîn ilâhî mabedde yıllarca kaldı.
Artık Meryem büyümüş, uzun boyu, ahlâkî ve fiziki güzelliği itibarıyle yaşadığı devrin en güzel kızı olmuştu. Halâ mabeddeki yüksek odasında yaşıyor; ancak bütün erkekler dışarıya çıktıktan sonra aşağıya inerek yerleri süpürüyor, mabedin temizliğiyle meşgul oluyordu.
Bir gün yine küçücük odasında oturmuşken Allah’ın melekleri gelip “Ey Meryem! Allah’a gönülden itaat et!” dediler, “Secde et O’na, ve O’nun huzurunda tevazu gösterenlerle birlikte sen de tevazuda bulun!” (Al-i İmran, 43)
Başka bir gün yine melekler inerek “Ey Meryem” dediler, “Allah Tealâ seni Meryemoğlu İsa Mesih adlı bir bebekle müjdelemektedir. O, dünyada da ahirette de seçkin, onurlu, saygın ve Allah’a yakın kılınanlardandır.”(Âl-i İmran, 45)
– Hemedan’da yaşayan Amerikalı rahip Haks, “Mukaddes Kâmus” adlı kitabının 806. sayfasında “Efendimiz İsa, belli bir hizmet ve fedakarlıkla görevlendirilmiş olduğu için “Mesih” lâkabıyla adlandırılmıştır.” der-
“O, beşikte de, tıpkı büyüdüğünde olduğu gibi insanlarla konuşacaktır. Ve o, salihlerdendir, Allah’ın has kullarından biridir.” (Âl-i İmran, 46)
Meryem “Allah’ım! dedi, “Şimdiye değin beşer eli bana değmemiş olduğu halde nasıl olur da bir oğlan çocuğu doğururum ben?” Bunun üzerine melek: “Bu böyle olacak, Allah dilediğini yaratır” dedi, “Allah Tealâ bir şeyin olmasını istediği ve onu irade ettiği zaman yalnızca” ol!” der, o da hemen oluverir! (Al-i İmran, 47)
Bu kıssanın devanı Meryem suresinde geçer. Allah Tealâ mezkur surede yaşadığı devrin en iffetli ve en temiz genç kızı olarak ün salmış bulunan çağın örnek kızı Meryem’in nasıl hamile kaldığını şöyle anlatır:
“Ey Peygamber! Meryem’i de hatırla! Hani o ailesinden uzaklaşıp, yaşadığı kentin doğu tarafından bir yere çekilmişti.”
“Sonra onlara karşı- kendisini gizleyen -bir perde çekmiş ve suda yıkanmaya koyulmuştu. İşte tam bu sırada ona Ruh’ul Kudüs’ü Hz. Cebrâil – gönderdik. ruh’ul Kudüs, yakışıklı ve çekici bir erkek kılığında ona göründü. Ansızın karşısına dikilen güzel vücutlu ve çekici erkeği gören Meryem “Allah’a sığınırım!” dedi, “O’ndan, senin kendisinden korkup çekinmeni, takva sahibi bir insan olmanı ve hakkımda kötü şeyler düşünmemeni sağlamasını dilerim!”
Allah’ın görevlendirmiş olduğu Ruh’uh Kudüs “hayır! dedi. “İnsanoğlu değilim ben” Rabbinin elçisiyim, sana O’nun tarafından tertemiz bir erkek çocuğu armağan etmek için gönderildim.”
Meryem “Ben nasıl çocuk doğururum?” dedi, “Bana erkek eli değmemişken ve zinada da bulunmamışken?!”
İlâhi melek “İşte böyle” dedi, “Rabbin bu işin olmasını dilemiştir. Rabbin, bu iş benim için pek kolaydır, diyor, biz onu, insanlara gücümüzü göstermek üzere bir alâmet kılıyor ve tarafımızdan bir rahmet biliyoruz. Velhasıl, bu işin artık olup bittiğini bilmen lazım!” (Meryem, 16-21)
Genç, bakire iffetli ve vâkur bir kız olan ve o sırada çıplak bir halde yıkanmakla meşgul bulunan Meryem’in karşısında Ruh’ul Kudüs’ün maddeleşerek insan kılığına bürünmesi ve onunla konuşması; çıplak olduğu bir sırada kendisinden bir adımlık mesafede güzel bir erkekle ansızın karşı karşıya kalan Meryem’in aniden sarsılarak kanama geçirir gibi olmasıyla sonuçlandı.
İşte bu olayla birlikte, bütün bilim kurallarına ve tabiat kanunlarına aykırı olmak üzere tamamen esrarengiz bir şekilde ve mutlak anlamda yalnızca Allah Tealâ’nın iradesi sonucu Meryem gibe kalmış oldu!.. Yeryüzü yaratılalıberi ilk kez gerçekleşen ve daha sonra da benzeri vuku bulmamış olan bir hadiseydi bu!..
Evet, bu apaçık bir mucizeden, Allah Tealâ’nın iradesinden başka birşey değildi. Zaten O’nun iradesi tabiat kanunlarının ötesinde, bütün bilim kurallarının üzerinde ve bizim hesaplarımızın fevkinde değil midir daima?
Böylece Meryem, Allah’ın ruhu ve O’nun iradesiyle hamile kalmış oldu ve bu hamilelik duygusu onu, gözlerden uzak bir yere çekilmeye itti. Burada doğum sancısı başlamıştı.
Çaresiz, bir hurma dalına sığındı.
El değmemiş genç ve iffetli bir kızken hamile kalmıştı ve şimdi de doğurmak üzereydi! Bunu düşünmek bile zihnini alt-üst ediyor, tüylerini ürpertiyordu. Bu nedenle, dayanamayıp “Keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitmiş olsaydım!” dedi. İşte tam bu sırada kupkuru bir halde bulunan hurma ağacının altından bir ses yükseliverdi: “Ey Meryem, üzülme, hüzne kapılma! Rabbin, ayaklarının altından bir pınar akıtmakta ve bunu, sana olan lütuf ve kereminin bir belirtisi olarak göstermektedir”.
“Ey Meryem! -Demin kupkuru olduğu halde şimdi ansızın yeşermiş ve meyve vermiş bulunan- hurma dalını salla, taptaze hurmalar dökülüversin sana! Sonra da o taze hurmaları ye. Gözün aydın olsun! Sen bebeğini doğurduktan sonra bedhah ve kötü yürekli yahudiler seni eleştirir ve bu çocuğu nereden getirdiğini sorarlarsa onlara “Ben Allah Tealâ için oruç adağında bulundum, bugün kimseyle konuşmayacağım” de. (Meryem, 22,26)
Derken, Meryem doğum yaptı. Pek şirin ve güzel bir bebek olan minik İsa’yı tertemiz bir şekilde ve kundaklanmış olarak alıp kavmine getirdi. Bu hadisenin vuku bulduğu şehir, Filistin’de bugün Hz. İsa’nın doğum yeri olarak tanınan “Nâsıre” dir. Hz. İsa Nasıre’de dünyaya geldiği için ona “Nâsıreli İsa” derlerdi; nitekim bugün izleyicilerine “Nesârâ” ya da “Nasrânî” denilmesinin nedeni de budur.
Yakuboğullarından, yani İsrailoğulları soyundan olan ve yahudi kavmine mensup bulunan Meryem, o hal ve vaziyette, kucağında bir bebekle kavmine gelince, ona “Ey Harun’un kızkardeşi!” dediler, “Ne baban kötü biriydi, ne de annen… Sen bakire bir genç kızdın, bu çocuğu nereden getirdin?!”
Bu sırada Meryem, gaybî bir ilhamla, eliyle çocuğuna işaret ederek bunu ondan sormalarını istedi. Bunun üzerine onlar “Kundaktaki bir bebekle nasıl konuşalım biz?!” dediler. (Meryem, 27-29)
İşte bu sırada, kundaktaki bir bebek olan İsa “Ben” dedi, “Allah’ın kuluyum!.. Semâvî kitabın -anlamı- verilmiştir bana; Rabbim peygamber kılmıştır beni!.. Nerede olursam olayım, Rabbim orasını bereketlendirmiş ve bana, hayatta olduğum müddetçe namaz kılmanı, zekat vermemi, anneme karşı iyi olmamı, zalim ve taşyürekli olmamamı tenbihlemiştir!.. Selam bana; doğduğum gün, öleceğim gün ve dirileceğim gün!..”
Allah Tealâ, Tahrim suresinin son âyetinde Hz. Meryem’in kişiliğinden şöyle sözeder:
“İmran’ın kızı Meryem, imanlı bir insan hususunda verilecek en mükemmel örnekti. Rahmi tertemizdi -ırzını korumuştu- ve biz de ona kendi ruhumuzu üfledik. O, Rabbinin sözlerini ve kitaplarını tasdiklerdi; şahsen, Allah Tealâ’ya gönülden bağlı olan ve O’na itaat eden kullardandı.”
